Κάθε άνθρωπος πορεύεται και δημιουργεί στην ζωή του εμπνεόμενος από ένα νόημα και κατευθυνόμενος προς έναν σκοπό. Κάθε έθνος αν θέλει να εξελιχθεί και να μεγαλουργήσει, οφείλει να ανακαλύψει κι αυτό μέσα του και να ακολουθήσει έναν ανώτερο σκοπό και ένα βαθύτερο νόημα. ”Θέλω να γίνω δείγμα Έλληνος, να σκοπός μιας ζωής” έγραφε ο πολιτικός και στοχαστής, Ίων Δραγούμης. Η φράση αυτή μπορεί να αποτελέσει δείγμα παραδειγματισμού και κίνητρο δραστηριοποίησης προς μία ανώτερη Ιδέα από τον ατομικισμό, τον καταναλωτισμό και παρασιτισμό, στον οποίο έχει περιπέσει το έθνος στην περίοδο της μεταπολίτευσης. ”Θέλω το έθνος μου να γίνει ξανά παγκόσμιο πρότυπο και φορέας πολιτισμού, να σκοπός μιας ελληνοκεντρικής ζωής”.
Τι είναι ο Ελληνισμός;
Ο Ελληνισμός πέρα από μια εθνική ομογένεια, φυλετική κοινότητα και βιολογική πραγματικότητα διαθέτει ορισμένες παγκόσμιες ποιότητες, οι οποίες τον διαχώρισαν από τα υπόλοιπα έθνη και τις ποικίλες φυλές επί της γης. Ο Ελληνισμός πέρα από την υλική του υπόσταση και την συναισθηματική του συγκρότηση, αποτελεί ένα παγκόσμιο πνευματικό γεγονός. Είναι ένα σύνολο ιδεών και αξιών. Κάθε αρχή μιας μεγάλης ιδέας, θεωρίας και πράξης γεννήθηκε σε αυτόν τον ιερό τόπο ή υιοθετήθηκε και διαμορφώθηκε με βάση το ελληνικό πνεύμα και την ελληνική προσαρμοστικότητα.
Τα ιστορικά στάδια, στα οποία εντοπίζεται η δράση και η παρουσία Λόγου και Πνεύματος του βρίσκονται από τα προϊστορικά χρόνια μέχρι και τα τέλη του 20ου αιώνα με κυριότερα το Έπος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, την ευλογία της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (Βυζαντινή Ορθόδοξη) και το αποκορύφωμα της Ελληνικής Επανάστασης. Μέσα από αυτά τα στάδια ο Ελληνισμός ανδρώθηκε, εξελίχθηκε και αναδύθηκε σε παγκόσμιο ιστορικό και πολιτιστικό υποκείμενο ξεπερνώντας τα σύνορα του κράτους του και τα φυσικά του όρια και μεταδίδοντας τα ανθρωπιστικά ιδεώδη του.
Πέραν του εθνικισμού και του πατριωτισμού
Ο Ελληνισμός αντιλήφθηκε πολύ γρήγορα στην ιστορία του πως είναι έθνος και πως υπάρχει μία κοινή πατρίδα, στην οποία μιλάει την ίδια γλώσσα, πιστεύει στους ίδιους θεούς, έχει τον ίδιον τρόπο και διαθέτει το ίδιο αίμα παρά τις πόλεις – κράτη κατά την αρχαιότητα. Η περσική απειλή ήταν κατάλληλη και ίσως θεόσταλτη ώστε να τους το αποδείξει αυτό και να τους κινητοποιήσει προς την ενότητα. Ο Ελληνισμός υπήρξε πρωτοπόρος ως ένας εθνικιστικός λαός και ως πατριωτικό έθνος. Εθνικισμό όμως και πατριωτισμό μπορούμε να εντοπίσουμε σε κάθε έθνος πάνω στη γη, το πρώτο με αρνητικό πρόσημο τις περισσότερες φορές και το δεύτερο να εξαντλείται μέσα σ’ ένα πλαίσιο ενστίκτου, φυσικής τάσεως, ρομαντισμού και άμυνας. Μπορεί εμείς να εμπνεόμαστε από τα εξαιρετικά κείμενα και έργα, Ελλήνων εθνικιστών όπως του Ίωνα Δραγούμη, του Ιωάννη Συκουτρή, του Δημήτριου Βεζανή, του Νεοκλή Καζάζη, κ.α. όμως ο εθνικισμός στην φύση ετέρων εθνών αποκτάει διαφορετική μορφή και έκφραση, κυρίως επιθετική, ιμπεριαλιστική και μισάνθρωπη.
Αν αυτό δεν συμβαίνει στους Έλληνες εκφραστές του εθνικισμού ως κοσμοθεωρία, αυτό έγκειται στο γεγονός πως υπήρξαν ελληνοκεντρικοί στη ζωή τους, στη σκέψη τους και στο πνεύμα τους με αποτέλεσμα να τον εξευγενίσουν και να τον εξανθρωπίσουν. Ο δε πατριωτισμός αποτελεί μία έκφραση αγάπης, φροντίδας και πίστεως προς την πατρίδα, στερούμενος κάποια κοσμοθεωρία, πολιτειολογία ή σταθερό αξιακό κώδικα. Μπορεί να διαφέρει ανάλογα τον λαό, το έθνος, την γεωγραφική θέση και το πολιτισμικό υπόβαθρο.
Ο Ελληνισμός με τις πολιτισμικές του εκρήξεις και τις εκδηλώσεις της ψυχής του πέρασε τα σύνορα του πατριωτισμού και υπερπήδησε τα όρια του εθνικισμού.
Γιατί ελληνικό κέντρο;
Ο λόγος είναι απλός, κατανοητός και υπαρξιακός. Κάθε άνθρωπος διαθέτει βάσεις και σε κάθε άνθρωπο εντοπίζεται ένα κέντρο, μία δηλαδή κεντρική ιδέα που τον κινεί και παρακινεί να κατευθύνεται προς αυτή την κατεύθυνση. Αυτή η ιδέα, σύμφωνα και με την υπαρξιακή ψυχολογία και την ορθόδοξη πίστη, όπως αναφέρει ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου, Ιερόθεος στο έργο του ”Υπαρξιακή ψυχολογία και Ορθόδοξη ψυχοθεραπεία”, ανακουφίζει τον άνθρωπο, απαλύνει τον πόνο του, τον απαλλάσσει από την κενότητα και την κατάθλιψη και τον προστατεύει από σειρά λανθασμένων ατομικών επιλογών, στάσεων και αμαρτιών. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και στα έθνη όταν αυτά βυθίζονται στον άκρατο καταναλωτισμό της εμπορεύσιμης αμαρτίας ποικίλων διαστάσεων και στην μαζική κατάθλιψη λόγω στέρησης εθνικού φρονήματος, εθνικών αξιών και εθνικού σκοπού.
Ο λόγος που επιλέγεται το κέντρο, η αναφορά του να είναι η Ελλάδα και ο ελληνικός κόσμος, αυτό οφείλεται στο γεγονός πως ο παγκόσμιος πολιτισμός έχει τις ρίζες του στον Αιγιακό χώρο, η έννοια του Ανθρώπου έλαβε αξία, γνώση και υπόσταση μέσα από τους Έλληνες φιλοσόφους και κυρίως από τους Πατέρες της Εκκλησίας, η ιστορία των παγκόσμιων γεγονότων περνάει μέσα από τον Ελλαδικό χώρο και οι μεγάλες ιδέες και τα ιδανικά ξεπηδούν από εδώ για να καταλήξουν στα πέρατα της Οικουμένης, είτε αυτά λέγονται επιστήμες και τέχνες, είτε σοφία και γνώση, είτε πολιτική και πολιτισμός, είτε αρετές, είτε πίστη και σωτηρία.
Ο Ελληνοκεντρισμός ως νέα μεγάλη ιδέα και ως νέα κοσμοθεωρία δεν θα αποτελεί μία στενής κλίμακας ιδεολογία, εκτοπίζοντας όποιον δεν είναι Έλληνας ή δεν μιλάει ελληνικά αλλά θα εκληφθεί ως ένα νέο πνευματικό, φιλοσοφικό και υπαρξιακό πρόσταγμα για όλα έθνη της Οικουμένης, τα οποία θα θέσουν τον ελληνικό τρόπο σκέψης, ζωής και εμπειρίας ως νόημα και σκοπό ζωής χωρίς να αλλοτριωθούν εθνικά και χωρίς να καταδυναστεύονται υλικά.
Πρώτα απ’ όλα όμως, θα πρέπει να μετουσιωθούν οι Έλληνες σε ελληνοκεντρικά όντα και και χριστοκεντρικές υπάρξεις ώστε να μπορέσουν δια του παραδείγματος τους και της λάμψης τους να μεταπείσουν και να εμπνεύσουν τους λαούς και τα έθνη.
Ο Ελληνοκεντρισμός και οι 4 διαστάσεις του
Η Νέα Μεγάλη Ιδέα του ελληνικούς έθνους θα είναι ο ελληνοκεντρισμός ως τρόπος σκέψης, πράξης, ζωής και ουσίας. Το νέο εθνικό κράτος θα είναι μία Ελλήνων Πολιτεία, ανάμεσα στην αυτοκρατορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου, της Βυζαντινής Κοινοπολιτείας και της Ελληνικής Ομοσπονδίας που οραματίστηκε ο Ρήγας Φεραίος. Οι Έλληνες, αν θέλουν αν επιβιώσουν ως έθνος και αν επιθυμούν να αναγεννηθούν, θα πρέπει να επιλέξουν νέο όραμα και νέο ένδυμα ώστε να το πράξουν. Με τα ίδια αστικοκρατικά μυαλά και τα ίδια δυτικότροπα ρούχα δεν έρχονται ουσιώδεις αλλαγές και ρηξικέλευθες ανατροπές. Η αλλαγή νέου τρόπου σκέψης, αντίληψης και φιλοσοφίας αποτελεί επιτακτική ανάγκη επιβίωσης και σταθερότητας για τον τραυματισμένο Ελληνισμό.
Ο Ελληνοκεντρισμός ως νέα κοσμοθεωρία θα επεκτείνεται σε 4 διαστάσεις, οι οποίες πρέπει να γίνουν πρώτα αντιληπτές και βιωματικές από τους ίδιους τους Έλληνες και αυτές είναι: η ιστορική, η γεωπολιτική, η πολιτισμική και η πνευματική.
Η ιστορική διάσταση
Ο Ελληνισμός έχει μια ιστορική αποστολή στην Οικουμένη κι αυτή παραμένει απαράλλακτη στο διηνεκές: “Προορισμός τού Έλληνος εις τον κόσμον αυτόν, ήτο και εiναι εις κάθε εποχήν, ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΑΥΡΙΟΝ: Ο ΕΞΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΥΜΕΝΗΣ”, διακήρυττε ο Ελληνολάτρης λογοτέχνης και δοκιμιογράφος Περικλής Γιαννόπουλος στην εποχή του.
Τα Ομηρικά Έπη γράφτηκαν στον ελλαδικό χώρο και η ιστορία του κόσμου ξεκινάει με κέντρο, το Αιγαίο Πέλαγος ως καρδιά της υφηλίου. Από τον Τρωικό Πόλεμο και την ανάδειξη της Αλεξανδρινής και Βυζαντινής Αυτοκρατορίας μας, από τους Βαλκανικούς Πολέμους και την γέννηση του ”Ανατολικού Ζητήματος” που δεν ήταν άλλο από το ”Ελληνικό Ζήτημα” μέχρι και τον Α’ και Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η παγκόσμια ιστορία περνάει, γράφεται και ολοκληρώνεται μέσα από τον ελλαδικό χώρο, δηλαδή περιφερειακά του Αιγαίου Πελάγους.
Αυτό πρέπει να το συνειδητοποιήσουμε ως λαός θεραπεύοντας το σύνδρομο κατωτερότητας που αποκτήσαμε από την τουρκοκρατία και ελέγχοντας το σύνδρομο ματαιοδοξίας και κενοδοξίας που μπορεί να γεννηθεί εντός μας. Είναι καιρός να ξαναγίνουμε πρωταγωνιστές της ιστορίας μας και καλοί συγγραφείς νέων ιστορικών έργων.
Η γεωπολιτική διάσταση
Η Ελλάδα αποτελεί το σταυροδρόμι τριών ηπείρων. Το Αιγαίο Πέλαγος ενώνει την Ευρώπη και Ασία. Ποτέ στην ιστορία του ελληνισμού η Μικρά Ασία δεν θεωρούταν ξένο σώμα. Η Μικρά Ασία και η Μέση Ανατολή ήταν πάντοτε ο ζωτικός χώρος του και το πεδίο δράσης του. Από την κεντρική Ελλάδα και την Μικρά Ασία γεννήθηκαν οι μεγάλες ιδέες και τα διάφορα φιλοσοφικά ρεύματα και από την Μικρά Ασία, την Καππαδοκία και την Μέση Ανατολή αναδύθηκε ο ανατολικός ορθόδοξος χριστιανισμός και τα μεγάλα πατερικά έργα. Η απώλεια της Μικράς Ασίας ήταν για τον ελληνισμό, μία βίαιη αφαίρεση ενός πνεύμονα του και όπως ένας άνθρωπος δεν μπορεί να ζήσει μ’ έναν πνεύμονα, έτσι και ένας έθνος δεν μπορεί να επιβιώσει και να δημιουργήσει πολιτισμό μ’ έναν μόνο πνεύμονα.
Η γεωπολιτική θέση της Ελλάδος αποτελεί ένα σημείο αναφοράς με κύριο άξονα τρεις περιοχές, το Αιγαίο Πέλαγος, την Κωνσταντινούπολη και την Μικρά Ασία. Τα δύο τελευταία τα έχουμε απωλέσει με δική μας αφέλεια και υπαιτιότητα αλλά και με την βοήθεια των δυτικών δυνάμεων. Όποιος έχει διαβάσει τα τρία βασικά γεωπολιτικά δόγματα (γερμανικό, βρετανικό και ρωσικό) , μπορεί να αντιληφθεί εύκολα για ποιον λόγο έπρεπε να γίνει αυτή η ιστορική αδικία και η γεωπολιτική παράνοια.
Η Ελλάδα με την διατήρηση του Αιγαίου Πελάγους ως καρδιά του ελληνοκεντρικού παγκόσμιου πολιτισμού, την διεκδίκηση της Μικράς Ασίας ως δεύτερο πνεύμονα της και την επανάκτηση της Κωνσταντινούπολης ως τον καθαρό νου της, θα μπορέσει να γίνει ξανά γεωπολιτικός πρωταγωνιστής και κάτοχος γης, γνώσης και αλήθειας ώστε να δράσει πνευματικά και πολιτισμικά σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η πολιτισμική διάσταση
Ο πολιτισμός της Ελλάδος δεν εξαντλείται στην αρχαιότητα όπως επιθυμεί η δυτική ιστοριογραφία. Διέρχεται μέσα από πολλά στάδια και μέσα από διαφορετικές περιόδους αλλάζοντας, εξελίσσοντας και μεταμορφώνοντας τον εαυτό του διατηρώντας όμως την ουσία του. Ο κλασικός, ο ελληνιστικός, ο βυζαντινός και ο νεοελληνικός πολιτισμός αποτελούν όλοι τους έναν κοινό ελληνικό πολιτισμό με ελληνική ψυχή και ελληνοκεντρικό περιεχόμενο σε διαφορετικές υποστάσεις.
Στον ελληνικό πολιτισμό η υποστατική τριάδα του ανθρώπου ”σώμα-πνεύμα-ψυχή” αποκτάει ενότητα και πληρότητα, ιδίως μετά την επικράτηση του χριστιανισμού και την διαμόρφωση του ως βυζαντινός (ορθόδοξος) πολιτισμός. Μετά την κατάρρευση της χιλιόχρονης αυτοκρατορίας μας, ο ελληνισμός έχασε το ένα κομμάτι του πνεύματος του και ένα κομμάτι της ψυχή του, το πνεύμα του μεταπήδησε στη Δύση, η οποία το ενσωμάτωσε και το διαμόρφωσε όπως το αντιλήφθηκε και την σύμφερε και απέκτησε αλαζονικά και εγωιστικά το δικαίωμα να μας λέει πως κατέχουν περισσότερο από εμάς το ελληνικό πνεύμα διότι γίναμε σκλάβοι και υποτελείς των Τούρκων. Σε αντίθεση, με την πίστη μας που διέφυγε στην τότε τσαρική Ρωσία, η οποία εκμεταλλευόμενη την αδυναμία μας και την ήττα μας, αυτοανακηρύχθηκε ως ”Τρίτη Ρώμη” και έλαβε τον ρόλο της παγκόσμιας ορθόδοξης δύναμης.
Ο ελληνισμός κατάντησε ένα άψυχο και άδειο σώμα τα πρώτα χρόνια, όμως βαθιά μέσα στο γονίδιο του υπάρχει το πνεύμα και η πίστη του, τα οποία με τις πρώτες κατάλληλες συγκυρίες και με τις εσωτερικές του διεργασίες και με την βοήθεια του Τριαδικού Θεού κατάφερε να σηκωθεί στα πόδια του και να διεκδικήσει μία θέση στην Ανατολή.
Όπως τότε, έτσι και τώρα οφείλει στον εαυτό του έναν νέο πολιτισμό για να τον μοιραστεί με τον υπόλοιπο κόσμο και πάλι!
Η πνευματική διάσταση
Στην αρχαιότητα πνεύμα ήταν ο λόγος, η φιλοσοφία και ο πολιτισμός. Με την έλευση του χριστιανισμού και με την μύηση μας στα εκκλησιαστικά μυστήρια το πνεύμα αποκτάει άλλη διάσταση, γίνεται Άγιο Πνεύμα, Λόγος Θεού και Ορθόδοξη Πνευματικότητα. Μια ακόμη αναφορά θα μπορούσε να γίνει στο πνεύμα του λαού, όπως γίνεται και στην ψυχή του λαού. Αν αλλοιωθούν αυτά τα δύο ή αν απαλλοτριωθούν, δεν υπάρχει γυρισμός.
Οι σύγχρονοι δυνάστες της γης και οι εξουσιαστές των λαών επιδιώκουν μέσω του τεχνοκρατικού και αισθησιοκρατικού πολιτισμού τους να καθυποτάξουν τα έθνη και να ελέγξουν το πνεύμα τους. Ο στόχος τους είναι ο νους των ανθρώπων. Διεξάγεται ένας νοητικός πόλεμος προς μελλοντική εξασφάλιση πειθήνιων ανθρώπων και εξαρτημένων λαών. ”Ο αόρατος πόλεμος” του Αγίου Νικόδημου του Αγιορείτη, είναι πλέον ορατός σε αυτούς που έχουν τα μάτια τους ανοικτά αλλά παραμένει αόρατος σε αυτούς που έχουν μάθει να ζουν βασιζόμενοι στις αισθήσεις τους.
Το ελληνικό πνεύμα και η ορθόδοξη πνευματικότητα είναι πλέον μία ενιαία έννοια με διττή σημασία, σαν τη διπλή φύση του Θεανθρώπου, Ιησού Χριστού. Το ελληνικό έθνος ως πάνω απ’ όλα πνευματικό έθνος στηριζόμενο πάνω στον ελληνικό ναό και στην ορθόδοξη εκκλησία και μελετώντας τα ελληνικά κείμενα και τα πατερικά έργα, θα μπορέσει να δημιουργήσει ένα νέο ελληνοκεντρικό πνεύμα που θα πυροδοτήσει μία σειρά αφυπνίσεων, εσωτερικών επαναστάσεων και εθνικών μεταμορφώσεων. Τότε μόνο θα είναι έτοιμο και πάλι να υποδυθεί τον ρόλο που το κληρονόμησε ο Θεός ως Λόγος και Αποστολή Του.
Επίλογος
Ο Ελληνοκεντρισμός είναι μία τρισυπόστατη ιδέα όπως ακριβώς και η ανθρώπινη φύση και εφαρμόζεται και στα τρία επίπεδα ”σώμα-πνεύμα-ψυχή” σεβόμενος τον άνθρωπο όπως τον έπλασε ο Θεός και την ελευθερία της επιλογής του όπως ορίστηκε η ελεύθερη βούληση του από το Ευαγγέλιο. Οι διαστάσεις του Ελληνοκεντρισμού θα μπορούσαν να συνοψισθούν ως ιστορική αποστολή, γεωπολιτικό κέντρο, ελληνικός πολιτισμός και ορθόδοξη πνευματικότητα. Η Ελλάς οφείλει να ενδιαφερθεί για τα εθνικά της συμφέροντα, τα ψυχικά της οφέλη και τα πνευματικά της δικαιώματα (μεταφορικά σωματικά, ψυχικά και πνευματικά) σε μία αλληλένδετη σειρά και σε μία αμοιβαία σχέση μεταξύ αυτών των τριών διαστάσεων. Το ένα δεν μπορεί και δεν πρέπει να υπονομεύει το άλλο, π.χ. αν μία περιφερειακή σύρραξη στην γειτονιά μας εξασφαλίζει τα εθνικά μας συμφέροντα αλλά υπονομεύει και διαφθείρει τα άλλα δύο, δεν αποτελεί ελληνοκεντρική σκέψη και στάση αλλά στείρος δυτικότροπος υλισμός. Το ίδιο και από την αντίστοιχη πλευρά.
Όταν ο ελληνισμός ακολουθήσει ευλαβικά αυτές τις τέσσερις βασικές στάσεις και μπορέσει να τις κατανοήσει και να τις βιώσει ειλικρινά και αληθινά, τότε θα μπορέσει να αναστηθεί από τον πνευματικό του θάνατο και να επικοινωνήσει ξανά με την Οικουμένη ως φορέας πολιτισμού και εναλλακτικής πρότασης στα υπαρξιακά αδιέξοδα των εθνών μεταφέροντας το μήνυμα της ελληνικής Οδού, της αληθινής Ζωής και της ορθόδοξης Αλήθειας…
Αξιοσημείωτη Βιβλιογραφία περί Ελληνισμού και ελληνικότητας:
- Ο ελληνισμός μου και οι Έλληνες – Ίωνας Δραγούμης
- Ελληνικός Εθνικισμός – Δημήτρης Βεζανής
- Φιλοσοφία της Ζωής – Ιωάννης Συκουτρής
- Ελληνικότητα – Γεώργιος Γεωργαλάς
- Goodbye Greece, Hello Hellas – Χρήστος Αλεξόπουλος
- Η Δύση της δύσεως, απομυθοποίηση της Ευρώπης και ο ελληνισμός – Λαυρέντιος Γκέμερευ
- Η Αποστολή της Ελλάδος – Ριχάρδος Λίβινγκστόουν
- Βυζαντινός Πολιτισμός – Στίβεν Ράνσιμαν
- Ελληνισμός και ελλαδικό κράτος – Γεώργιος Κοντογιώργης
- Το ”Ανατολικόν Ζήτημα σήμερα” – Γεώργιος Κακλαμάνης
- Έκκλησις προς το Πανελλήνιον κοινόν – Περικλής Γιαννόπουλος
- Αυτοκρατορία – Κ.Σ. Σοκόλης
- Ελληνισμός και Χριστιανισμός – Γεώργιος Πατρώνος
- Το Βυζαντινό πρότυπο διακυβέρνησης και το τέλος του κοινοβουλευτισμού – Δημήτρης Κιτσίκης
