”Διότι και η φιλία είναι είδος αρετής ή συνυφασμένη με την αρετή. Εκτός όμως απ’ αυτό η φιλία είναι και πράγμα πάρα πολύ αναγκαίο στη ζωή του ανθρώπου. Διότι κανείς δεν θα προτιμούσε να ζει χωρίς φίλους, έστω κι αν έχει στη κατοχή του όλα τ’ άλλα αγαθά.”
Αριστοτέλης
Θυμάμαι πως το πρώτο άρθρο που είχα γράψει όταν ξεκίνησα την αρθρογραφία μου ήταν για την φιλία μεταξύ των εθνικιστών και των πατριωτών σε μία νέα ελπιδοφόρα και δυναμική ιστοσελίδα. Είχα αναφερθεί για την έννοια της φιλίας εντός του ”εθνικού χώρου” και πως θα έπρεπε να λογιζόμαστε πρωτίστως ως φίλοι και μετά ως συναγωνιστές και ομοϊδεάτες. Αν δεν μπορούμε να δούμε τον άλλον πρώτα ως φίλος μας, δεν θα μπορέσουμε να τον δούμε ποτέ ως συναγωνιστή, συμπατριώτη ή αδερφό μας που είναι λέξεις με μεγάλο πνευματικό φορτίο. Το άρθρο απορρίφθηκε και δεν δημοσιεύθηκε ποτέ διότι οι διαχειριστές έκριναν ότι ήταν πολύ ”φιλικό” και δεν θεώρησαν ότι θα μπορούσαν να είχαμε εκείνη την περίοδο (2015-16) φιλικές σχέσεις ή φιλική διάθεση με ανθρώπους του χώρου όπου δεν συμβαδίζαμε ιδεολογικά, θεωρητικά και πολιτικά. Προς απογοήτευση μου διαπίστωσα πως πάνω απ’ όλα δεν ήταν ο σκοπός ή ο αγώνας (για την ελευθερία και την πατρίδα) αλλά η θεωρία, η ιδεολογία και ασφαλώς τα προσωπικά της κάθε ομάδας και οργάνωσης.
Οι αρχαίοι Έλληνες αναφέρθηκαν στην έννοια της φιλίας, θεωρώντας την συνδετικό κρίκο μιας κοινωνίας ανθρώπων. Με το πέρασμα των αιώνων η φιλία της αρχαίας ελληνικής σκέψης μεταμορφώθηκε σε αγάπη με την έλευση του θεμελιωτή και εκπροσώπου της Αλήθειας στον κόσμο μας, Ιησού Χριστού. Η κοινωνική ιστορία υποδεικνύει πως όσο πιο δύσκολα περνούν οι άνθρωποι, τόσο πιο αληθινές φιλίες φτιάχνουν. Ακόμα και οι δικές μας προσωπικές ιστορίες αυτό επιβεβαιώνουν, όπως οι άνδρες που πηγαίνουν στον στρατό και δοκιμάζονται τα όρια τους. Έτσι και οι ιδρυτές της Φιλικής Εταιρείας επέλεξαν τον όρο Φιλικός για την ονομασία της μεγάλης μυστικής οργάνωσης τους κι όχι το εθνικός, ελληνική εταιρεία ή φιλελεύθερη λέσχη (ήταν της εποχής τότε).
Περί φιλίας
Οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι, με τον μεγάλο Σταγειρίτη, Αριστοτέλη, ήταν από τους πρώτους θεμελιωτές της έννοιας της φιλίας στις ανθρώπινες σχέσεις και στην κοινωνία. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να ζει έξω από την κοινωνία και αυτό είναι που τον καθιστά ”ζώον πολιτικόν και κοινωνικό”. ”Αυτός που ζει εκτός κοινωνίας είναι ή θεός η θηρίο” συνεχίζει ο Μακεδόνας φιλόσοφος στα Ηθικά Νικομάχεια. Εφόσον, λοιπόν η φύση του ανθρώπου είναι κοινωνική και κοινοτική, οφείλει να είναι πρωτίστως φίλος με τους άλλους. Να τους βλέπει φιλικά, να τους νιώθει ως φίλους και να μην είναι καχύποπτος ή εχθρικός απέναντι τους μέχρι να αποδειχθεί ότι έχει πράγματι τέτοιες προθέσεις.
Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, τρεις είναι οι βασικοί τύποι φιλίας:
- φιλία με βάση την απόλαυση
- φιλία με βάση το συμφέρον
- φιλία με βάση τις κοινές ιδέες και αξίες
Η πρώτη είναι προσωρινή διότι κάποια στιγμή οι απολαύσεις τελειώνουν και δεν αποτελούν πλέον κοινές. Η δεύτερη μπορεί να έχει μεγάλη διάρκεια αλλά βασίζεται πάνω σε οικονομικούς και κοινωνικούς παράγοντες και παραμένει πάντα μετέωρη και επισφαλής. Η τρίτη είναι ειλικρινής φιλία και μπορεί να κρατήσει για πάντα, ιδίως όταν έχει να υπηρετήσει έναν μεγάλο σκοπό.
Περί αγάπης
Η φιλία των Ελλήνων είναι μετέπειτα αγάπη των χριστιανών. Ο ελληνιστικός κόσμος πριν την γέννηση του Σωτήρος βρίσκονταν σε παρακμή. Οι άνθρωποι δεν έβλεπαν ο ένας τον άλλον φιλικά, συμπονετικά, ανθρώπινα. Το κλίμα που επικρατούσε επί ρωμαϊκής αυτοκρατορίας ήταν βίαιο, εχθρικό, εκφυλισμένο, αποπροσανατολισμένο και αποστασιοποιημένο από κάθε ανώτερη ηθική αρχή και πνευματική αρετή. (όπως στις μέρες μας)
Η ενσάρκωση του Λόγου του Θεού έφερε την έννοια της αγάπης στον κόσμο διδάσκοντας την αλληλεγγύη μεταξύ των ανθρώπων, την αλληλοκατανόηση, την συγχώρεση, την φιλανθρωπία και την φιλοκαλία. Η χριστιανική παρακαταθήκη και η ορθόδοξη προσθήκη στον λόγο περί φιλίας των αρχαίων είναι επί της ουσίας η πνευματική εξέλιξη της και η μετουσίωση της! Ο εν Χριστώ άνθρωπος και πιστός οφείλει να βλέπει τον συνάνθρωπο του ως εικόνα του Θεού, ως πρόσωπο, ως οργανικό μέλος της κοινωνίας και της Εκκλησίας και να τον προσεγγίζει αγαπητικά και καλοπροαίρετα.
ΦΙΛΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ – Η ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ, ΙΟΛΗ ΑΝΔΡΕΑΔΗ
Περί Φιλικής Εταιρείας
Οι μεγάλοι του Γένους ιδρυτές και πρωτοπόροι της Φιλικής Εταιρείας αντιλήφθηκαν την αξία και την έννοια της φιλίας και αποφάσισαν να ονοματίσουν κατά αυτόν τον τρόπο την μυστική οργάνωση τους. Ασφαλώς, η λέξη ”Φιλική” περιείχε μυστικότητα και αυτοκάλυψη ώστε να μην υποδηλώνει τις αληθινές και μελλοντικές της προθέσεις και σκοπούς. Όμως, οι Έλληνες Φιλικοί γνώριζαν πως αν δεν είμαστε πρώτα φίλοι μεταξύ μας και δεν βλέπουμε ο ένας τον άλλον ως φίλο, από τη μία μεριά της Ελλάδος μέχρι την άλλη, δεν θα μπορέσουμε ποτέ να ενωθούμε, να οργανωθούμε, να επαναστατήσουμε και να αποκτήσουμε ελευθερία.
Οι στροφές από τον ”Ύμνο εις την ελευθερίαν” του μεγάλου μας εθνικού ποιητή, Διονύσιου Σολωμού στριφογύριζαν συνέχεια στο μυαλό τους:
”Η Διχόνοια που βαστάει
ένα σκήπτρο η δολερή
καθενός χαμογελάει,
πάρ’ το λέγοντας και ‘συ.”
Και πως να μην υπάρχει διχόνοια και μνησικακία μέσα στους Έλληνες όταν βρίσκονται επί αιώνες κάτω από τον τουρκικό ζυγό, τις κακουχίες, την σκλαβιά και την πνευματική ένδεια; Πως να μην βρίσκει ευκαιρία ο χειρότερος μας εαυτός να εκδηλωθεί ώστε να επιβιώσει ο Έλληνας και ο Χριστιανός και συντηρήσει την οικογένεια του, τον τόπο του και τα ατομικά και οικογενειακά του συμφέροντα;
Γνωρίζοντας πολύ καλά το κλίμα της εποχής και αντιλαμβανόμενοι πως στον ελλαδικό χώρο κυριαρχούν οι τοπικισμοί, οι φατρίες, οι αρχηγίες προσώπων και οικογενειών, τα μικροσυμφέροντα για την επιβίωση και για την επικράτηση επί των άλλων, αποφάσισαν να ονομαστούν φιλικοί ώστε να δώσουν λόγο στον μυημένο να βλέπει τους συμπατριώτες του ως φίλους για να τους δει μελλοντικά ως συναγωνιστές στον Αγώνα για Λευτεριά. Να τους βγάλουν από το καθεστωτικό Εγώ τους και να τους μυήσουν σε ένα πολύ μεγαλύτερο, ευρύτερο και σπουδαίο Εμείς. Εμείς ως φίλοι, εμείς ως φιλικοί, εμείς ως Έλληνες αγωνιστές!
Και τα κατάφεραν! Και τους ευγνωμονούμε γι’ αυτό!
